Nhớ lúa.

Cô Hường giúp việc là người Khme, Tết Chol Chnam Thmay năm nay không về quê vì đã nghỉ lễ bữa cuối năm.

Bữa ấy cô xin về có đám giỗ, nói tuần lễ mà đi tới hơn mươi bữa. Bực bội vì cô không giữ lời, rồi đang không phải nghỉ phép ít ngày coi chừng nhà giùm cổ, nên cô mới ngó mặt lên đã bị làm một chập. Cô Hường như biết lỗi, lấy ra chai rượu chuối hột và miếng cốm dẹp, pha ly nước trái Quách đá đặc sản Trà Vinh nói anh Mười thử coi, chai rượu cha em gởi còn mấy thứ này của nhà hết đó. Tiện lúc không có việc gì gấp gáp cô rề rà ngồi nói chuyện.

Nói ngay em về đám dỗ có một bữa à, giỗ là nói cho có vậy thôi chớ nhằm lễ về thăm con anh à, con nhỏ ở với ngoại, nó hiểu chuyện nhà, ít nhớ mẹ, biết mẹ đi mần ăn xa kiếm tiền nuôi con chớ có bỏ nó đâu.

Mấy tụi em hẹn nhau về quê chính là dự lễ cúng Trăng, ở quê em kêu là lễ Óoc om bóc năm có một lần, sau lễ rồi đi cắt lúa, nhớ lúa lắm anh Mười ơi! Làm trên thành phố mấy năm nhưng cứ dịp này mấy tụi em rủ nhau về quê ít ngày đi cắt lúa. Anh hổng cho về là tui bỏ về quê luôn đó.

Ây dà... cổ còn dọa cả chủ nhà nữa kìa! Ngồi nhâm nhi cốm dẹp, nghe cô kể chuyện hiểu thêm được về người quê.

Hàng năm dịp này lúa chín, mấy chị em về quê xúm nhau cắt lúa nhà chừng ba bốn bữa là rồi, cha với thằng Út lo gánh về, suốt rồi phơi, bán lúa trả tiền nợ phân giống. Xong lúa nhà mấy đứa lại kéo nhau đi cắt mướn. Hỏi cắt mướn được nhiêu cô cười: mấy công ruộng này tính có mấy chục một công hà, người ta đặt từ đầu năm, cha má ở nhà kẹt lấy tiền xài trước rồi, lúc này tới mùa thì về cắt, nếu lúa trúng họ cho thêm, thất thì như là cắt lúa trừ nợ, cũng là nhớ lúa, mệt mà dzui quá chừng luôn. Hết rồi mới theo người ta đi cắt mướn kiếm tiền. Coi sức em giờ cắt một công mỗi ngày anh Mười tin hôn? người ta trả ngày cũng được trăm mấy, tùy lúa đứng lúa đổ, ruộng khô ruộng nước có khi thêm được chút đỉnh. Có giờ có sức đi theo cái máy suốt lúa, nó tới đâu mình theo tới đó chừng nào hết lúa về, một mùa cũng kiếm bộn. Ngày trước có mùa mấy tụi em kéo nhau đi cắt lúa, từ Vĩnh Long cắt sang Tân An lên tới gần thành phố hồi nào không hay, đêm nằm ngoài ruộng thấy đèn sáng xa xa... dzui hết sức dzậy đó hỏi sao không nhớ lúa!

Thấy mấy ngón tay còn băng trắng, hỏi cô nói do vướng cỏ, thứ cỏ ngô cỏ bắp gì đó sắc như lưỡi dao, nó y chang lá lúa, lẫn với lúa cứa vào tay ngọt ơ, gặp cây hái nục không đứt nổi thân cỏ là coi chừng nó kéo lưỡi hái lên cứa vô ngón tay, tụi em ghét nhất thứ cỏ này. Hồi đó có ghét nhà ai tuốt nắm bông cỏ ném vô ruộng tới mùa cắt lúa biết nhau liền...

Thôi chuyện vậy thôi nghen, em phải đi nấu cơm. Cô ngoái lại huơ tay, coi dzậy chớ hổng nhằm gì đâu. Tại nhớ lúa mà.

Bỗng giật mình, nhớ lúa! cái từ ngữ giản dị và nhìn ánh mắt của người quê khi nói về lúa là hiểu họ yêu cây lúa nhường nào. Thế rồi người ta ai cũng có hội hè, kỷ niệm rồi nhớ xưa, hoài cổ. Mình có hội lớp hội trường người ta cũng có vậy, mắc mớ gì mình lại giận, lại dỗi với người quê có cái hội nhớ lúa mộc mạc chân chất ấy nhỉ.

Bất giác suy nghĩ về con người và cuộc sống của nông dân ở miền Tây, nghĩ mãi về cảnh tấp nập lúa lên xuống ghe bầu trên những dòng kinh và nghĩ mãi về những cánh đồng lúa bạt ngàn ở nông trường Sông Hậu dưới miệt Hậu Giang...