Thứ Năm, 1 tháng 11, 2018

Ở làng gà

Nhìn trên bản đồ tiểu bang Texas thấy khá nhiều vùng có trại gà. Nơi miền quê này nằm trong số đó, là một địa phương có những trang trại nuôi gà để lấy thịt và lấy trứng. Các trang trại của người Việt rải rác trong vùng, tới với nhau gần thì năm mười phút, xa xa hơn chừng nửa giờ xe chạy, tất cả đều nuôi gà thịt. Cuộc sống nơi này thanh bình và gần gũi, chan hòa và thương quí. Có rất ít trang trại người Việt thuê người làm như các trang trại của người Mỹ mà hầu hết mọi người trong gia đình mình tự làm, hàng ngày lo vận hành chuồng trại, sửa chữa máy móc, chăm sóc đàn gà. Có việc gì khó, có dịp buồn vui là ới nhau tới giúp sức hoặc lai rai hàn huyên trò chuyện. Ai đó đã gọi nơi đây bằng cái tên "làng gà" nghe dân dã và trìu mến.

Lễ sáng mỗi Chủ nhật ở nhà thờ thị trấn hết phân nửa người Việt, đều đặn và đông đủ các gia đình. Đã thành thói quen, sau giờ lễ mọi người luôn nán lại với nhau. Phái nữ có donuts, có những câu chuyện nhà, chuyện chợ búa nấu nướng, còn đàn ông có cafe, có việc thời tiết, nuôi bò nuôi gà, sửa chữa máy móc trại chuồng. Mỗi sáng Chủ nhật là dịp mọi người thăm hỏi công việc và chia sẻ cùng nhau kỹ thuật và kinh nghiệm nuôi gà. Lâu lâu gặp dịp tết nhất hay những ngày lễ, mọi người góp sức cùng nhau tổ chức cho cộng đồng một ngày nghỉ ngơi đúng nghĩa, gặp gỡ cho người lớn chuyện trò và con trẻ vui chơi.

Đậu bắp nhà bác Ba
Vùng quê xa xôi nhưng ở đây không thiếu thốn gì cả, tất nhiên là nói đồ ăn Việt. Muốn bò dê nhà có đang nuôi hoặc đi mua hàng xóm, cá cũng nuôi trong trong hồ nhà hay đi câu còn heo trong rừng nhóc, siêng có thể đặt bẫy hay mua của người ta rẻ rề, chừng hai ba chục đồng một con. Chỉ ngại cái công làm thịt. Thật may làng gà có được nhóm mấy anh em hội thường nhậu vừa siêng lại vừa giỏi, mần heo mần dê hay mần bò rồi chế biến món ăn ngon đối với họ rất dễ dàng và đúng bài đúng bản. Rau quả ở đây ư, thật là phong phú. Các anh chị làng gà đã mang về khá nhiều giống rau quả Việt. Bầu mướp cà chua thì bình thường rồi. Từ bụi bạc hà rau thơm tới mồng tơi rau đay bồ ngót, từ xả ớt tới rau má lá mơ. Ớt ở đây thì thôi rồi, tươi tốt và nhiều chủng loại, nếu có giờ rảnh mà cấy trồng thật nhiều mang bán cũng có thu nhập. Những cây đậu bắp nhà bác Ba cao hơn đầu người, trái ra từ mỗi nhánh cây và lớn lên từng giờ, sáng hái cho người ta chiều trái đã lớn lặt về cho bữa tối. Nhìn trái đậu để dành làm giống dài gần hai gang tay hết hồn.
Mỗi khi có tiệc ở nhà ai mọi người thường mang tới món ăn mình tự làm. Thật là thích thú với những món ăn của chị em làng gà, gỏi cá hay bò kho, bánh cuốn tới bánh bò bánh cam hay chiếc bánh dày tẩm đậu xanh bên ngoài lâu thật lâu mới được thưởng thức. Nhìn tô canh khoai ngó bỗng thấy nhớ nhà. Một bữa có khổ qua chà bông, rồi lại rau càng cua trộn thịt bò, nhớ quá đám bạn nhậu tếu táo ngày xưa. Mới đây đã tưởng chừng lâu lắm.

Cuộc sống làng quê với những người đồng hương yên bình và thân thiện, cũng có những lúc cảm thấy hơi buồn một chút nhưng mau quên bởi ngày nào giờ nào cũng có việc, nếu mình muốn làm, Như là hợp với lứa tuổi, nên ở làng gà thật vui khi ngày tháng qua đi có ý nghĩa, ta thấy khỏe mạnh hơn khi thấy mình còn được việc, nghĩa là còn làm ra của cải cho xã hội và rất nhiều việc khác nữa.
Đã trải qua đủ bốn mùa mưa nắng, Hai mùa Xuân và Thu đất trời mát mẻ, nuôi gà đỡ vất vả hơn so với mùa Hè nóng nực và mùa Đông lạnh giá. Lứa gà mùa Thu vừa qua làm tốt hơn những mùa trước, con gà trọng lượng trung bình được 9,2 pounds và trang trại đạt hạng nhì, cùng lúc lên lương mới vì đã sửa chữa nâng cấp xong trại chuồng. Vậy là vui vui quá và bữa nay lại tiếp tục chuẩn bị chuồng trại cho lứa gà mùa Đông. Nhưng mà tại sao kì này hãng gà cho người ta có hơn hai tuần chuẩn bị, gấp gáp quá đi.

Cái se se lạnh của mùa Đông đang về. Cây walnut trước nhà năm nay chính mùa trái lớn và sai trĩu cành, cuối Thu đã bắt đầu tách vỏ, gió về từng cơn, hạt rụng rơi lộp bộp bên thềm.

Thứ Tư, 10 tháng 10, 2018

Nỗi lo nhà nông

Hoa trong rừng lượm về trồng vườn nhà.
Bốn mùa rõ rệt, ở nơi đây có đủ mùa Xuân ấm áp cho cây cỏ hồi sinh, có mùa Hè xanh lá, mùa Thu mát và mùa Đông khô khan lạnh lẽo. Các loài cây cỏ, các chim thú theo mùa xuất hiện, sinh sôi, lớn lên hay tàn đi theo thời gian và thời tiết. Mỗi mùa qua, thấy sắc màu hoa lá cây cỏ ở phương Nam không được sặc sỡ bằng phương Bắc. Ở đây hoa kiểng ít hơn, màu xanh đồng cỏ và sắc lá là nhiều, tại bởi khí hậu vùng miền khác nhau.

Nắng mưa, nóng lạnh, hạn hán là chuyện của ông trời cũng là những điều quan trọng nhất cho nhà nông trồng trọt và chăn nuôi gia súc. Với con người ta thì nóng lạnh quá không có gì phiền hà vì trong nhà mình hay trên xe hơi, trong cửa hàng hay siêu thị luôn có máy lạnh hoặc máy sưởi rồi, nhưng với việc nhà nông, nuôi bò ngựa cần có đầy đủ thức ăn cây cỏ, nuôi gà thịt cần nhiệt độ thích hợp theo từng ngày tuổi con gà là một trong những việc quan trọng nhất cho mùa màng và thu hoạch.
Nỗi lo của nhà nông ở đây là vậy.

Nóng hay lạnh quá mức giới hạn lâu mới xảy ra nhưng luôn là điều khiến ta lo lắng. Bởi vậy mà làm việc ở trang trại nuôi gà thịt ngoài thức ă nước uống đầy đủ ngày nào cũng phải coi thời tiết vài ba lần, từ nhiệt độ tới nắng mưa, sức gió, độ ẩm... để giữ gìn cho con gà trong điều kiện sống tốt nhất.
Mùa Đông năm rồi, khi một sớm mai thức giấc nhìn ra ngoài sân nhà thấy loang lổ tuyết trắng, coi Iphone thấy nhiệt độ xuống tới mười độ F (khoảng -12 độ C) hết hồn, phương Nam mà lạnh dữ vậy ta. Và mùa Hè mới vừa đi qua, có ít ngày nhiệt độ lên tới trên trăm độ, mới thấy ở miền đất này khi nóng nực cũng dữ dội luôn.
Lứa gà mới rồi, ở tuần lễ cuối cùng trước khi xuất chuồng, cái nóng ngoài trời của mùa Hè đã vượt quá giới hạn hai con số. Dù thiết bị làm mát trong chuồng gà đã làm việc hết công suất chuồng gà vẫn không đủ mát. Đám gà lao xao, còn ta thì lo lắng và quá mệt mỏi. Chỉ còn mấy bữa nữa xuất chuồng mà tụi nó lăn ra chết hàng loạt, toàn là những chú gà nặng tay. Việc mang hết đám gà to béo ấy ra khỏi chuồng đi tiêu hủy là một việc làm nặng nề. Cảm giác xót lòng mất đi bao nhiêu công sức qua hai tháng chăm sóc cho chúng, cộng thêm cái mệt mỏi vì làm việc quá sức... Đã có một ngày nào ngồi một mình, trong ta chợt thấy một chút nản lòng.

Thu hoạch cỏ- cuối Thu.
Mùa Hè năm nay gặp hạn hán. Ngày ngày trông ngóng mà suốt mấy tháng ròng không có một cơn mưa. Đồng cỏ úa vàng xơ xác, đàn bò hết thức ăn hàng ngày phá rào đi khắp nơi tìm cỏ, báo hại hai thằng đi lùa bò mệt đứt hơi. Mới mùa Hè mà nhiều nhà đã phải xài tới cỏ khô dự trữ của mùa Đông. Vậy mà cuối Hạ khi mưa xuống một vài cơn, màu xanh ngan ngát đã phủ kín đồng cỏ, ai cũng mừng vui vì có cỏ mới cho bò ăn và sẽ cắt được cỏ khô dự trữ. Nhưng hỡi ôi, một sớm mai ra thăm đồng, màu xanh ngan ngát ấy đã biến đâu mất, chỉ còn trơ đất trải dài với loe hoe những thân cỏ trụi lá, đám cào cào bay loạn xạ sau bước chân người, bọn sâu bu đầy trên những cọng cỏ. Thì ra thủ phạm là lũ sâu khoang. Sâu khoang ở đâu ra mà nhiều thế, khắp nơi, chúng tàn phá đồng cỏ một cách ghê gớm. Chỉ một hai ngày, cánh đồng cỏ vài chục mẫu tây xanh ngát là thế đã hoàn toàn đổi màu.
Ráng vớt vát lo cũng cuốn được vài chục bó cỏ khô, dù chỉ là cọng cỏ lẫn ít cây dại, thôi thì có còn hơn không, còn tạm đủ để cho đàn bò xài khi mùa Đông sắp tới nơi rồi.

Mỗi công việc và mỗi người đều có những cái khó và nỗi lo riêng không giống nhau. Từ ngày về làm nhà nông trên đất này thấy được nhiều điều lạ, thêm được nhiều hiểu biết, làm được nhiều việc và thêm những niềm vui. Mỗi ngày gom góp thêm một chút kinh nghiệm cho công việc nông trại và những mùa màng sắp tới.
Thời giờ chạy đi nhanh quá, chừng mươi bữa nữa gà lại xuất chuồng rồi.

Thứ Tư, 6 tháng 6, 2018

Ngày mưa.

Trời đổ mưa. Mưa cứ nhè nhẹ vậy thôi nhưng thật dai dẳng, từ chập tối hôm trước qua hết đêm sang ngày hôm sau thứ Sáu.
Hình như là từ ngày về làm trang trại dịp ra gà nào cũng dính mưa. Cơn mưa đầu mùa bữa nay, nhè nhẹ hạt, tới đúng lúc làm an lòng cho mớ cây ăn trái, hoa cỏ mới được trồng xung quanh nhà, mưa cho đồng cỏ của đàn bò thêm tươi tốt và cây lá thêm xanh.

Buổi chiều ở farm.
Đám gà trong chuồng đã qua tuần tuổi thứ chín, mùa màng đã tới ngày thu hoạch. Từ chiều, chuồng trại bắt đầu được dọn dẹp để chuẩn bị cho khuya nay đội quân bắt gà tới làm việc. Và thế là dính vào cơn mưa đầu mùa hết thời gian ở ngoài trang trại. Mưa ngày bắt gà làm cho trời đất mát mẻ, bầy gà xuất chuồng bớt mệt mỏi, bớt chết lúc lên xe xuống ngựa, nhưng mưa ướt át làm cực thân mình khi phải chạy đi lại dưới trời giữa các chuồng gà trong chiếc xe Jeep mui trần, dầm mưa thấm lạnh và sình lầy văng tứ tung. Thêm nữa, những chiếc xe bắt gà chạy tới lui và những lượt xe mười tám bánh chạy lần lượt ra vô làm cho trang trại lầy lội, nát bấy.
Nhưng những phiền hà ấy của mưa gió bây giờ không có gì đáng ngại và buồn phiền vì đàn gà sắp được xuất chuồng vào sáng sớm ngày thứ Sáu để cho ai đó còn kịp ra phi trường bay về phương Bắc với các con trong ngày hôm nay. Mẹ sắp nhỏ đã về trên đó trước mấy ngày. Còn lại một mình, cứ nghĩ tới chuyến bay muộn buổi tối, nghĩ tới sắp về tới với các con là thấy quên đi hết mưa gió, quên cả cơm nước để mau làm cho xong mọi việc.

"Ăn no uống đủ, rủ nhau đi nằm"
Lần lượt từng chuồng gà dần gọn gàng, các line cám được kéo lên cao, để lại line nước uống cho chú gà nào ham bạn bè, đi nhậu khuya về khát nước. Đèn được dime cho thật tối để cho bầy gà nghỉ ngơi. Từng chú gà ục ịch tìm về chỗ quen thuộc của mình nằm, mặt đất một màu trắng đều khắp. Thật là khoan khoái khi đã hoàn tất công việc và dậy trong lòng niềm vui khi ngồi ngắm bầy gà nằm bên nhau san sát, lông trắng mướt, mồng mào tươi đỏ và ánh mắt lung linh. Có đứa nằm chơi, cũng có đứa gật gà và ngủ. Ăn uống no say rồi chúng tìm một chỗ nằm rồi gà gật. Người ta hay nói ngủ như gà quả đúng. Ừa, hãy nghỉ ngơi một chút, người ta sắp tới mang tụi bay đi hết đó.

Vậy là đã hoàn tất lứa gà thứ ba ở trang trại. Tuy có thất thoát một số ít có lẽ do gà mắc bệnh, không nhiều lắm nhưng xảy ra vào những ngày cuối lứa. Phải xử lý những con gà chết bự nhất đàn, to xác và nặng nề, nhiều con nặng cả chục lbs, uổng bao nhiêu ngày tháng làm việc và công lao chăm bẵm, thấy tiêng tiếc và một chút nản lòng. Rồi mọi việc trôi qua theo ngày tháng, cho lãng quên đi một chút nản lòng.

Như là đã trở thành người nông dân thực thụ, biết yêu thích công việc bây giờ. yêu thích mọi người ở đây, những gia đình người Việt hiền lành, chăm chỉ và đầy thân ái.

Trên đồng cỏ.

Thứ Bảy, 10 tháng 2, 2018

Sớ Táo Quân 2018

Làng gà Winnsboro, Tesax. 
    Bớ bà con ơi,
      Tết đà sắp tới,
      Táo tôi tắt bếp,
      Sắp xếp lên trời.
Trước là báo cáo,
Năm cũ ra sao.
Sau xin trời cao,
Một năm thuận thảo.

Kính cáo Ngọc Hoàng.
Thần là Táo quân,
Làng gà Texas.
Năm Gà vừa hết.
Tết đã cận kề,
Tâm sự làng quê,
Vui buồn thương mến,
Đến hẹn lại lên.
Làng gà chúng tôi.
Một năm vừa rồi,
Tính Trời làm khó
Cho người vất vả.
Một mùa Đông giá
Dài mãi không thôi.
Những cơn giông tới
Dọa dẫm trại chuồng
Muốn hỏi trời cao
Duyên cớ làm sao
Năm qua năm Gà.
Mà mần cực quá.
Ngọc Hoàng có biết?
Trước là thời tiết,
Băng tuyết mùa Đông
Gió giông mùa Hạ.
Lũ lượt kéo về
Năm nay nhiêù thế?
Gió giông ác quá
Hại nhà bác Ba
Kéo bay chuồng gà.
Tan hoang theo gió
Nhà nhà âu lo
Những đêm lạnh giá,
Sợ nhiệt độ đông,
Sợ bể đường ống
Gió mang hơi nước,
Sợ chuồng ẩm ướt.
Gà con lướt thướt,
Tội nghiệp quá chừng.
Làm sao lớn nổi.
Thêm mấy "ông trời"
Supply khí đốt
Trời càng lạnh lẽo
Lại càng õng ẹo.
Ép giá thật cao.
Và không biết sao
Cuối tuần mới lại
Cái “bill” để lại,
Tính over time.
Trời lạnh tê tái.
Bụng người tái tê.
Haet đốt nhiều thế.
Còn đâu tiền gà.
Sau là hãng gà,
Ngày càng đỏng đảnh.
Cậy người sang chảnh
Ép trại quá trời.
Thần xin kể tội,
Để Ngọc Hoàng hay.
Đã bao năm rồi.
Lương không thay đổi.
Farmer chúng tôi
Chỉ biết mần gà.
Năm tháng trôi qua,
Ngoái đầu nhìn lại
Một chặng đường dài
Bỏ nhiều công sức.
Chẳng quản đêm ngày
Alarm là chạy.
Nào là đứt dây,
Nào mô tơ cháy…
Mọi người ở đây
Ai cũng cố gắng
Chăm chỉ siêng năng.
Lo gà đủ ăn,
Nhiệt độ, nước uống
Đều đặn xuất chuồng.
Hãng làm ăn được.
Vậy mà lâu quá
Mấy cents giữ giá
Đã bao năm trường
Hổng thấy lên lương.
Nghe Táo tỏ tường,
Ngọc Hoàng ha hả
Quạt đã chạy ít
Ém ‘haet’ quá mà
Gà sao lớn nổi.
Từ rày sắp tới,
Tiết kiệm vừa thôi
Nuôi gà cho giỏi.
Trẫm thời sẽ nói,
Hãng gà tăng lương.
Tết đang tới rồi
Xin kể nghe chơi.
Chuyện làng gà tôi.
Buồn vui đủ cả.

Chuyện nhà anh Bảy,
Nuôi gà quá hay,
Tổng kết năm nay
Hãng gà khen ngợi,
Anh thật là giỏi.
Cả làng vui lây.
Chị Tư hoàn cảnh.
Phải xa trại rồi.
Nay có chủ mới.
Bà con người Việt.
Trẻ trung hiểu biết
Mát tay làm gà
Chuyện nhà bác Ba
Nức tiếng gần xa
Hàng ngon nhất xóm
Nổi danh nấu món
Bén ngót ngọt ngon.
Xa lâu thấy nhớ,
Ngọc Hoàng nhắc nhở,
Hãng mau xây trại
Bác Ba về lại
Cho vui cửa nhà.

Chuyện nhà bác cả.
Gà khỏe quá xá.
Giành nhau ăn uống,
Mổ bay nipple.
Sớm mai bước vô.
Than ôi cơ khổ.
Một ngày vất vả,
Tát nước cứu gà.
Vợ chồng ráng sức,
Thế rồi cũng qua.
Chuyện nhà bác Tám.
Gà ăn no cám,
Rồi ngủ một hơi,
Ngủ hổng thèm dậy.
Nhiều nhà cũng vậy.
Vài mấy trăm con,
Ai cũng thấy buồn,
Chắc là tại cám.
Cũng nhà bác Tám,
Bát gà vừa qua
Hãng chơi chiêu lạ
Sáu chín ngày gà
Mới thèm tới bắt.
Còn nhà anh Chín
Gà ăn rất siêu
Cám chạy viu viu,
Auger quay miết.
Mệt quá gãy liền.
Sáu chuồng luân phiên,
Đình công không chạy.
Chuyện nhà chú Hai.
Một đêm trời mát.
Bò hết một đàn,
Vô chuồng ăn cám.
Xong rồi phá đám,
Đạp ống nước chơi.
Báo hại Hai tui
Cả ngày dọn dẹp.
Phái đẹp làng tôi,
Thôi thì khỏi nói
Ai cũng thiệt giỏi
Muôn lời khen ngợi,
Gởi tới chị em,
Chung sức làm nên
Tết này vui quá.
Điệu múa lời ca
Bánh chưng xanh lá,
Bánh chuối quê nhà
Bánh bò bánh tiêu,
Bún mì hủ tiếu…
Mọi thứ đủ đầy.

 Tết vui hôm nay,
 Hay mùa lễ lạt.
Cộng đồng họp mặt,
Phân công sắp đặt
Là ban điều hành.
Các chị các anh,
Chu đáo nhiệt thành.
Thankyou nhiều lắm.

Năm cũ đã qua,
Bao nỗi vất vả.
Nay trả Ngọc Hoàng,
Những lời thở than,
Gởi theo cho gió.
Buồn vui năm cũ.
Không giữ trong lòng.
Mang nỗi ước mong.
Theo sang Năm mới.
Xin Ngọc hoàng ban
Bình an mọi nhà,
Thiên địa nhân hòa
Cho người sức khỏe,
Người bịnh mau hết.
Người mạnh mạnh luôn.
Kính cáo Ngọc hoàng.
Sớ Táo đã hết,
Táo xin về trần
Đón Xuân Năm mới.
Gà qua chó tới.
Táo xin gởi lời.
Chúc mừng năm mới.
Mọi chốn gần xa,
Nhà nhà hạnh phúc!

Thứ Hai, 29 tháng 1, 2018

Hoàng hôn nông trại.



Thứ Sáu, 12 tháng 1, 2018

Mùa Đông nông trại.