Quán bụi Bàu Sen.

Cháo bột Diên Sanh, Bánh canh bà Đợi mà quên mất quán nổi Bàu Sen ở ngoài kia, xa hơn một chút là không công bằng chút nào.

Bàu Sen nằm ở gần khoảng giữa Đông Hà và Đồng Hới, thủ phủ hai tỉnh Quảng Trị và Quảng Bình trên đường 1A. Đi qua khỏi thị xã Đông Hà chừng ba bốn chục cây số ta sẽ nhìn thấy một vùng hồ nước thật lớn nằm bên phải đường quốc lộ. Bà con nơi đây kêu tên Bàu Sen, thuộc Lệ Thủy Quảng Bình. Dừng xe lại ở đây, nơi có mấy cái chòi lá lụp xụp ấy, và có lác đác những chiếc xe tải, xe con giát cơm trưa chiều.

Lần ấy ghé chơi, nhà cửa tuyềnh toàng, không sắt thép, không kèo cột bê tông. Khách hỏi thăm chủ cười hiền, mần quán lâu lâu rồi. Bao năm nay vẫn gà Ri thịt chắc thơm tho ngọt lành, vẫn rượu gạo quê nhà tự nấu, vẫn tôm cá trong bàu chép trắm mè trôi, bao nhiêu năm vẫn xài tốt. Mấy năm nghe liền liền bão lụt miền Trung, Lệ Thủy cũng dính đòn.

Người ta kể chuyện ở đất này luôn có hương thơm và vị ngọt của Sen trong hơi gió mỗi mùa Sen nở. Bởi trước kia nơi đây có Bàu Sen, có Đầm Sen là những hồ nước ngọt mênh mông. Người ta kể chuyện mảnh đất đây nhiều bão tố, lâu lâu thiên nhiên lại một lần lụt lội, bão cát như muốn thử xóa trắng quê hương miềng. Nhưng người dân Lệ Thủy đâu có chịu như vậy.

Xa xa tuốt bên kia bàu là những cồn cát bỏng nắng trưa Quảng Bình cùng những rừng phi lao kéo dài ra tới biển. Đó là những khu rừng phi lao vừa tạo môi trường sinh thái vừa phòng hộ ven biển, bao nhiêu con người chung sức gây trồng đã mấy chục năm để chống hoang hóa và xâm thực của cát biển.

Người ta kể chỉ sợ con người phá chớ không sợ thiên nhiên. Bởi có người trồng nhưng lại có người phá, mô có rừng là có kẻ phá. Người ta triệt hạ hết cây trên rú rồi còn nỡ phá luôn những cánh rừng phòng hộ ven biển để lấy đi những gốc phi lao già nua ấy, bao nhiêu năm mới có được, vô chậu làm kiểng chơi. Rồi tới cái quy hoạch xây dựng khu sinh thái nghỉ dưỡng ở nơi đây, nghe người lớn người ta nói, đã nhiều năm rồi vẫn chưa thấy đâu tới đâu, qua đi một kỳ năm năm rồi đấy.

Lan man chuyện không đâu, thôi mấy chuyện lớn đó để nhà nước lo, ta về với chuyện quán bụi trên hồ nước Bàu Sen.

Không phải quán xá xênh sang, càng không phải nhà hàng sang trọng có các cô tiếp viên xinh xắn mắt nói miệng cười. Không đèn mờ ảo nhạc du dương. Ở quán bụi có những gì?

Chỉ có mái lá tường tre, chiếu cói võng đay và sàn cây ọp ẹp. Vậy là  "Có cà, có cá có cả canh cua" chăng? Muốn, kêu là có liền nhưng muốn ăn ngon là có gà, có cá và có cả "quất ơ" cơ.

Mấy quán xá quá sức là đơn sơ nằm trên mặt hồ nước ven đường. Chỉ có thể kêu đó là những túp lều. Bởi đứng thẳng lên là đầu đụng mái, không bàn ghế xa lông gì ráo, sàn gỗ chiếu hoa trải, sàn tre nứa chông chênh mặt hồ. Khách vô ngồi xếp bằng, biết chơi thì rít hơi điếu cày cho thơm râu rồi ngả lưng say thuốc, không thôi ngồi nhâm nhi trước li rượu gạo, uống trà, chờ chủ nhà bắt cá, mần gà, nấu cơm cho ăn. Góc kia là mấy cái võng đay kẽo kẹt giành cho tài xế. Có muốn "quất ơ" thì nằm xấp chờ đó tui kêu tới, mấy thằng nhỏ ở đây "quất ơ" là nhất quốc lộ 1. Cái món tẩm quất, đấm bóp là ăn theo được của cánh lái xe tải. Họ khôn lắm, cánh lái xe tải đường dài ấy, nơi nào có niềm vui, có các cô gái ngoan hiền, nấu đồ ăn ngon lành là họ ghé.

Một cơn gió xà qua mặt hồ, len lỏi vào trong lều mát rượi.

Đầu bếp ở đây là những anh nông dân, những cô thôn nữ biết mần ruộng, biết nấu món ăn dân dã quê mùa đặc đồng quê Bắc bộ. Gà vườn luộc, muối ớt hột lá chanh, xé chặt tùy ý thích. Hỏi luộc cách chi mà ngon đến vậy, chỉ cười. Cá rọng ngay hồ nước dưới sàn nhà lá, trắm chép ưng con nào chỉ. Ưa ăn cháo cá ngọt ngay hay riêu cá chép, ăn với cơm trắng, đầu bếp tươi cười phục vụ. Một bữa cơm thuần, một hai ly rượu đưa cơm thôi chớ không có nhậu.

Không có những ông chủ mập mạp, kêu nhân viên một tiếng dạ ran. Dáng dấp các ông chủ bà chủ quán ở đây đến là thương. Họ lụi cụi chân chất từ dáng đi nụ cười. Khoái chí chuyện xưng hô, một điều "nhà em nhà bác" dù du khách có nhỏ tuổi hơn mình nhiều. Vợ chồng vừa là chủ quán, vừa là bếp chính và tiếp viên. Một điều chắc không có ai thay thế cho họ được. Và món ăn ngon như thế, các bà thị xã ở nhà có học theo cũng khó có thể nấu nướng ngon hơn vậy.

Bấy lâu không có dịp ghé, ngồi nhớ, không biết dung nhan của những chòi lá bụi bặm bây giờ ra sao, hương sen gió nội có bay đi ít nhiều, có còn chân đất quần xăn cao, còn nụ cười chân quê thương thương thế hay đã nhà gạch tường xây, lót men nền Trung Quốc. Không chừng vướng bài ca quy hoạch thì mất đi một chốn gió bụi đường xa đáng nhớ.
Nhắn với ai ơi đang trên đường thiên lý, có đi ngang hãy ghé chơi Bàu Sen và xin nhắn tin giùm.