Tâm sự Lý Sơn.

Từ khi chương trình du lịch biển đảo Lý Sơn được thiết lập, có rất nhiều người muốn tới thăm thú nơi đảo xa với nhiều sản vật của biển, thăm  những cánh đồng hành tỏi của cù lao xứ Quảng, thăm  hòn đảo tiền tiêu mang nhiều kỉ niệm của Hải đội Hoàng Sa.
Ra tới Lý Sơn, ai đó cũng sẽ có nhiều suy nghĩ về cuộc sống của người dân đảo và cảnh quan nơi đây. Rồi sẽ mang về những tấm hình đẹp cho bạn bè coi chơi và giữ lại trong lòng hình ảnh của người dân đảo chịu đựng, chịu thương, chịu khó trước nắng gió của đồng đất, trước bão tố và mất mát của mình với biển khơi. Thiên nhiên đẹp, tuy nhỏ nhắn thôi nhưng là cái đẹp riêng tư, nếu không khéo sang sửa gìn giữ, mai này xứ cù lao biết sẽ ra sao.

Nhìn thấy trước hết ở đảo bây giờ là những chiếc xà lan đầy vật liệu xây dựng đậu ngoài bến tàu và những chiếc xe ben chở xi măng, gạch đá xây dựng tung bụi trên đường đảo. Những ngôi nhà mới xây xong hay còn dang dở, lộn xộn không quy hoạch, mạnh ai nấy xây, có nhiêu xây nhiêu. Du khách ra ngoài Lý Sơn khó kiếm được phòng nghỉ máy lạnh. Đảo cũng chưa có internet. Bởi chuyện được xài điện cho đã đã một chút ở đây vẫn là chuyện chờ mong.

Cây bàng biển cổ thụ.

Điện cung cấp cho người dân sản xuất và sinh hoạt hiện tại là máy phát chạy diesel. Nghe đâu mới được tăng cường thêm hai tổ máy, điện Lý Sơn bây giờ công suất chừng trên bốn ngàn kí nhưng cũng không thấm tháp gì. Mỗi ngày chập chờn từ ban tối tới lúc lên giường đi ngủ là cúp. Nông dân có muốn tưới bắp đậu hành tỏi chắc là phải chơi máy bơm vào ban đêm, không thôi muốn mần ruộng ban ngày thì có tiền tự sắm lấy máy phát máy bơm. Mà đâu phải được xài mỗi ngày. Điện đêm có đêm không, nay cho An Hải thì đêm mai An Hải nghỉ xài, nhường cho xã bạn An Vĩnh, cứ thế luân phiên. Riêng xã An Bình bên đảo nhỏ, nói về điện thì mòn mỏi trông sang đảo lớn, chưa biết bao giờ cho đến ngày mai.

Biển chiều.

Mấy năm trước, người ta khởi công xây dựng một nhà máy nhiệt điện chạy than trên đảo. Ai mừng vui không biết chứ dân là không vui chút nào.
Bởi cái nhà máy nhiệt điện than ấy do nhà anh Than khoáng sản làm chủ đầu tư, lại chạy máy bằng than Quảng Ninh của ảnh, đã hai năm qua đi vẫn còn ở tận đẩu đâu.

Con Nhum biển ở đảo,
một món ngon và bổ dưỡng.

Cứ hình dung ở đây có một cảng than đen thui, tàu biển phải chuyên chở vô, rồi xe ben chở than chạy trên đồng đất Lý Sơn, che đậy cách gì không vương vãi, bãi bắp bãi đậu, vườn hành vườn tỏi nhuốm màu than đen... Bụi than và khói xả lên bầu trời để ai đó đi trên những con tàu từ xa trên biển đã nhìn thấy. Khi ấy Lý Sơn sẽ ra sao nhỉ, một thiếu nữ xinh tươi, xanh cây xanh biển cùng sản vật cá tôm cho du khách ra vô hay sẽ là một bà lão quê mùa lạc hậu xám một màu.

Cứ thắc mắc sao không làm điện gió, điện mặt trời hoặc là kéo đường dây ngầm cho đảo xài điện lưới, làm nhiệt điện than chi cho dơ đất đảo. Và ở đảo khác với đất liền, không hòa lưới được, cũng không để dành cất vô tủ lạnh được và cái anh nhiệt điện chạy than ấy, một khi than đốt lên rồi là phải chạy máy liên tục, vô cùng lãng phí.

Trước cửa chùa Hang.

Một đêm nằm đảo Lý Sơn, đêm mất điện nóng nực không ngủ được nên ngồi ngoài sân hóng gió biển nói dóc với anh chủ nhà trọ, vỡ ra bao nhiêu chuyện Lý Sơn. Đừng nghĩ giản đơn người nông dân "thì biết gì về điện" mà không hề hỏi tới người ta. Là tâm sự dân đảo người ta nói ra đó, hiểu chuyện quá đi chớ, tinh thần xây dựng quá đi chớ nhưng cũng chỉ để dóc với nhau chớ "mấy ảnh" mà biết nghe ai.
Trùng hợp tối trước bữa ra đảo, mấy anh em ngồi chơi nhà dóc chuyện với một đàn anh, quan chức hàng tỉnh mới về nghỉ hưu tức thì, anh nói mọi người ai cũng phản ứng vụ nhiệt điện than trên đảo Lý Sơn, quyết liệt lắm chớ nhưng tỉnh đã quyết là phải chịu, chán, chỉ còn phản ứng bằng cách bỏ không tới dự buổi lễ khởi công.

Có một bình nguyên nho nhỏ trên miệng núi lửa, cỏ mọc xanh với đàn bò nhẩn nha gặm cỏ, nay sắp mất đi rồi bởi người ta lại xây dựng để thay vào đây là một hồ chứa nước xài. Nguồn nước đâu ra mà chứa không biết, nhưng có sẽ là một cái thau nước khổng lồ trơ vơ trên đảo. Tại sao người ta cứ thích xây dựng, thích xi măng cốt thép không biết.

Thấy khách lạ nơi xa tới ưa hóng chuyện, một bác già ngồi cà phê chung bàn ngoài bến tàu chỉ lên núi kể, những năm trước trên ấy có rừng có cây, thời bao cấp đói kém, chính quyền cho chặt phá ráo rồi trồng khoai mỳ, bây giờ cái núi mới trơ trọi xám mốc vậy đó.

Mới đọc đâu đó thấy người ta nói rằng hàng loạt nhà máy điện chậm tiến độ và có đến 90% dự án điện chạy bằng than, dầu, khí của ta sử dụng công nghệ và thiết bị Trung Quốc. Đọc rồi cứ thấy cứ sao sao.
Lại đọc được mới đây nghe đâu ông giám đốc nhà đèn của tỉnh đề xuất loại bỏ nhiệt điện chạy than và thay bằng việc kéo đường cáp ngầm điện áp 110 kv qua biển về đảo. Nếu làm được vậy cho dân đảo mừng. Thôi thì lỡ xây mấy cái nhà kia, ta trồng thêm vài hàng Phượng vỹ rồi chuyển làm ngôi trường học cho các cháu đảo nhà, bớt đi phần lãng phí.
 Chỉ là một tâm sự nho nhỏ khi đi chơi đây đó, một tí nghĩ suy để nhâm nhi sau ngày trở về từ Lý Sơn.
(Mời đọc thêm: Đồng đất Lý Sơn)

Lý Sơn nhìn từ ngọn hải đăng. (Nhà máy nhiệt điện ở giữa. Nguồn ảnh: luatsulelongquan)